មីយ៉ាន់ម៉ា៖ ប៉ុន្មានម៉ោងបន្ទាប់ពីយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានដណ្តើមអំណាចនៅក្នុងរដ្ឋប្រហារមួយនៅថ្ងៃទី ១ ខែកុម្ភៈវាបានកាត់ផ្តាច់អ៊ីនធឺណិត។ ការដាច់ភ្លើងនេះបានរារាំងការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មាននៅពេលប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ានិងជុំវិញពិភពលោកបានដឹងបន្តិចម្តង​ៗ ថា យោធាបានប្រកាសអាសន្នមួយឆ្នាំហើយបានផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដែលដឹកនាំដោយលោកស្រីអ៊ុងសានស៊ូជី។

​ការរឹតត្បិតតាមអ៊ិនធឺរណែតនេះបានក្លាយជាលក្ខណៈសម្គាល់នៃសិទ្ធិកាន់កាប់អំណាចខ្លីរបស់ឧត្តមសេនីយ៍។

ជារៀងរាល់យប់អស់រយៈពេលជាងពីរសប្តាហ៍យោធាបានដាក់ការដាច់ចរន្តអគ្គិសនីតាមអ៊ិនធរណេតចាប់ពីម៉ោង ១ ព្រឹក (ម៉ោង ១៨ និង ៣០ GMT) ដល់ ៩ ព្រឹក (ម៉ោង ០២ និង ៣០ GMT) នៅទូទាំងប្រទេស។ ​របបនេះក៏បានហាមឃាត់ការចូលប្រើគេហទំព័ររួមទាំងវេទិកាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមដ៏ពេញនិយមដូចជា Facebook, Twitter និង Instagram ។

ការបិទអ៊ិនធឺរណែតរយៈពេលមួយយប់ដំបូងត្រូវបានដាក់នៅថ្ងៃទី ៦ ខែកុម្ភៈដែលជាថ្ងៃតែមួយនៃការធ្វើបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំលើកដំបូង។

សារព័ត៌មានរ៉យទ័របានរាយការណ៍ថា មនុស្សរាប់ពាន់នាក់បានធ្វើដំណើរតាមផ្លូវ ខណៈដែលព័ត៌មានមិនពិតត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយតាមរយៈសារជាអក្សរដែលភាគច្រើនហាក់ដូចជាត្រូវបានរចនាឡើងដើម្បីគាបសង្កត់ក្រុមបាតុករពីការប្រមូលផ្តុំ។ សារដែលបានចែករំលែកជាទូទៅមួយបានអះអាងដោយមិនពិតថាក្រុមអ្នកតវ៉ាត្រូវបានជួលដោយយោធាដើម្បីបង្ហាញអំពីការបង្ក្រាបដ៏សាហាវជាងប្រជាជនទូទៅ។ មានរបាយការណ៍មិនពិតមួយទៀតដែលថាលោកស្រីអ៊ុងសានស៊ូជីត្រូវបានដោះលែង។

ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ថ្ងៃទី ១៥ ខែកុម្ភៈវេលាម៉ោង ១ ទៀបភ្លឺដែលរដ្ឋាភិបាលយោធាបានចាប់ផ្តើមធ្វើការសំរបសំរួលបិទទ្វារពេលយប់។ នៅពេលនោះការធ្វើបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំបានក្លាយជារឿងធម្មតាទៅហើយនៅទូទាំងប្រទេសដោយមិនមានការទប់ស្កាត់ពីការធ្លាក់ចុះនៃព័ត៌មាន។ ទ្រឹស្តីមានមូលហេតុជាច្រើនដែលយោធាបានតស៊ូជាមួយនឹងការដាច់ចរន្តអគ្គិសនីនេះ។

លោក James Griffiths អ្នកនិពន្ធនៃ The Great Firewall of China បាននិយាយថាការសម្រេចហាមឃាត់ Facebook និង Twitter មិនមានអ្វីគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលទេប៉ុន្តែការបិទអ៊ិនធ័រណេតពេញមួយយប់គឺ«ចម្លែកណាស់» ។

លោកបាននិយាយអំពីការត្រួតពិនិត្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមថា«ប្លុកបែបនេះងាយនឹងសម្រេចបានជាពិសេសនៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលត្រួតត្រាក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាអ៊ិនធឺណិត ISP ដែលក្នុងករណីរបបយោធាយើងត្រូវតែសន្មតថាពួកគេធ្វើវាដោយកាយទោះបីពួកគេមិនស្របច្បាប់ក៏ដោយ» ។

លោកហ្គីហ្វីតបាននិយាយថា« វាហាក់ដូចជាល្អសម្រាប់គំនិត​ ដែលការបិទពេលយប់គឺទាក់ទងនឹង ការដំឡើងបច្ចេកវិទ្យាថ្មី»។ លោកបានបន្តថា«ទោះយ៉ាងណានៅពេលនោះវាមានការភាន់ច្រលំបន្តិចដោយសារប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណេត​ត្រូវបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងជាប្រចាំនៅជុំវិញពិភពលោកដោយគ្មានការដាច់ចរន្តអគ្គិសនីប្រភេទនេះ» ។

ក្រុមសិទ្ធិមនុស្សនិងអង្គការពាណិជ្ជកម្មអន្តរជាតិបានរួមគ្នាធ្វើការថ្កោលទោសចំពោះវិធានការរបស់រដ្ឋាភិបាលយោធាក្នុងការរឹតត្បិតលើអ៊ិនធរណេតតាមរយៈសេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសន្តិសុខអ៊ីនធឺណិតនិងការធ្វើវិសោធនកម្មជាបន្តបន្ទាប់នៃច្បាប់ស្តីពីប្រតិបត្តិការអេឡិចត្រូនិច។

សេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកុម្ភៈបានចុះហត្ថលេខាដោយសភាពាណិជ្ជកម្មចំនួន ៨ រួមមាន សហរដ្ឋអាមេរិក ចក្រភពអង់គ្លេស និងអឺរ៉ុប បាននិយាយថា«ដូចដែលបានព្រាងទុកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះវាតម្រូវឱ្យអ្នកផ្តល់សេវាអ៊ិនធឺណិតបង្ហាញព័ត៌មានអ្នកប្រើប្រាស់ដល់អាជ្ញាធរនៅពេលណាមួយដោយគ្មានហេតុផលសមហេតុផល»។

អង្គការឃ្លាំមើលសិទិ្ធមនុស្សបាននិយាយនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយថា« សេចក្តីព្រាងច្បាប់ស្តីពីសន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិតនឹងផ្តល់ដល់យោធាដែលទើបតែធ្វើរដ្ឋប្រហារនិងមានកេរ្តិ៍ឈ្មោះសម្រាប់អ្នករិះគន់ដែលកំពុងជាប់ឃុំដែលស្ទើរតែគ្មានអំណាចក្នុងការចូលប្រើប្រាស់ទិន្នន័យអ្នកប្រើប្រាស់ដោយធ្វើឱ្យនរណាម្នាក់និយាយចេញពីហានិភ័យ»។

ចំពេលមានការប្រឆាំងតវ៉ាជាសាធារណៈ រដ្ឋាភិបាលយោធាបានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីប្រតិបត្តិការអេឡិចត្រូនិចដោយស្ងាត់ស្ងៀមនៅថ្ងៃទី ១៥ ខែកុម្ភៈ ដោយបន្ថែមបទប្បញ្ញត្តិមួយចំនួនដែលបានគ្រោងទុកសម្រាប់ច្បាប់ស្តីពីសន្តិសុខអ៊ីនធឺណិត។

យោងតាមអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា បញ្ចេញមតិសេរីការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ចម្លង រួមការជាប់ពន្ធនាគារសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានមិនពិតនិងផ្តល់ឱ្យអាជ្ញាធរនូវអំណាចទូលំទូលាយដើម្បីស្ទាក់ចាប់ទិន្នន័យអ្នកប្រើប្រាស់។ វាមិនច្បាស់ទេថាតើរដ្ឋាភិបាលយោធានៅតែមានគម្រោងឆ្ពោះទៅមុខជាមួយនឹងច្បាប់ស្តីពីសុវត្ថិភាពតាមអ៊ិនធរណេតឬប្រសិនបើវាមានខ្លឹមសារជាមួយនឹងបទប្បញ្ញត្តិនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីប្រតិបត្តិការអេឡិចត្រូនិច។

អ្នកជំនាញខាងទូរគមនាគមន៍ក្នុងតំបន់ម្នាក់ដែលសុំមិនធ្វើអត្ថាធិប្បាយដោយមិនបញ្ចេញឈ្មោះដោយសារបញ្ហានយោបាយនេះបាននិយាយថា វាអាចទៅរួចដែលការបិទអ៊ិនធរណេតគឺទាក់ទងទៅនឹងរបបយោធាថ្មី។

អ្នកជំនាញរូបនេះបាននិយាយថា«គ្មាននរណាម្នាក់នៅខាងក្រៅរបបយោធាដឹងច្បាស់ទេ ប៉ុន្តែវាអាចថារដ្ឋាភិបាលកំពុងបិទផ្នែកខ្លះនៃបណ្តាញនៅពេលយប់ ដើម្បី​អនុវត្តពិធីសារស្តីពីការត្រួតពិនិត្យយ៉ាងតឹងរ៉ឹងហើយនេះអាចត្រូវបានអនុញ្ញាតនៅក្រោមច្បាប់សន្តិសុខតាមអ៊ីនធឺណិត»​។

​លោកបានមានប្រសាសន៍ថា« អ្វីដែលខ្ញុំគិតថាអាចនឹងកើតឡើងគឺរដ្ឋាភិបាលកំពុងព្យាយាមកាត់បន្ថយបរិមាណចរាចរណ៍ទិន្នន័យទូទៅ ដើម្បីតាមដានចរាចរណ៍សម្រាប់ការគំរាមកំហែងនានា ខណៈ​ដែលអនុញ្ញាតឱ្យក្រុមហ៊ុននៅលើអ៊ីនធឺណិតក្នុងម៉ោងធ្វើការ»។

អ្នកជំនាញរូបនេះបាននិយាយថា ប្រសិនបើការបិទទ្វារទាក់ទងទៅនឹងផែនការសម្រាប់ជញ្ជាំងភ្លើងមីយ៉ាន់ម៉ានេះនឹងបង្កើននូវ« សំណួរដែលអាចកើតមានអំពីអនាគតនៃការវិនិយោគ»នៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា៕ ប្រភព៖ aljazeera